تحقیق جنبش های دانشجویی و ارتباط آنها با نیروهای سیاسی

تحقیق جنبش های دانشجویی و ارتباط آنها با نیروهای سیاسی

موضوع این تحقیق بررسی ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی در مقطع 76-1357 بود سوال اصلی ما این بود که چه ارتباطی بین نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع 76-1357 وجود داشت؟

در راستای آزمون و اثبات این فرضیه در فصل نخست این پژوهش ابتدا به مباحث نظری مربوط به نسبت و ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش اجتماعی (و دانشجویی) پرداختیم در این فصل سه نظر در این خصوص مطرح شد (استقلال، دنباله روی و تاثیر متقابل) و نگارنده، دیدگاه دوم یعنی دنباله رو بودن جنبش دانشجویی نسبت به نیرو های سیاسی خارج از دانشگاه را به عنوان فرضیه پژوهش برگزید و در پایان این فصل به علت و چرایی این دنباله رو بودن جنبش های دانشجویی پرداختیم.

در فصل دوم به منظور بررسی و آزمون فرضیه ابتدا به سید تاریخی و توصیفی جنبش دانشجویی پرداختیم در این بخش جنبش دانشجویی به قبل و پس از انقلاب تقسیم شد. جنبش دانشجویی در سالهای 76-1357 را به چهار مقطع تقسیم نمودیم و در پایان مقطع چهارم (76-1368) به بررسی چهار تشکل دانشجویی (اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان سراسر کشور، جامعه اسلامی دانشجویان، انجمن های اسلامی دانشجویی، بسیج دانشجویی) پرداختیم.

آخر فصل دوم به بررسی نیروها و جریانات سیاسی سالهای 76-1357 اختصاص یافت در این بخش ابتدا اشاره مختثر به روشنفکران و روحانیون و تاثیر آنها بر دانشجویان در سالهای 76-1357 نمودیم و سپس جناحها و نیروهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی تا سال 1376 را به 6 دسته سنتی افراطی (رسا)، چپ مدرن و جناح روشنفکر تلفیقی.

اشاره شد که این 6 جناح تاثیر و نقش روشنفکران و روحانیون بر دانشجویان را نیز در بر می گیرد.

فصل سوم این پژوهش در جهت آزمون فرضیه پژوهش به مستندسازی ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی در سالهای 76-1357 اختصاص یافت.

به منظور رسیدن به این هدف سالهای 76-1357 به چهار مقطع ( 59-1357، 62-1359، 68-1362،76-1368) تقسیم شد در ذیل هر مقطع احزاب و نیروهای سیاسی آن مقطع و ارتباطشان با جنبش دانشجویی بطور عینی و موردی بیان شد. به نظر نگارنده، با این مستندسازی فرضیه پژوهش به اثبات رسید.

جنبش دانشجویی در مقطع 76-1357 ابزار و بازوی عمل نیروهای سیاسی بود و در رویدادهای مهم دنباله رو جناحها و نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه بود. البته این به معنای آن نیست که جنبش دانشجویی به طور کلی از لحاظ فکری و عملی در اختیار نیرو های سیاسی بیرون از دانشگاه بوده است، چرا که همراهی و دنباله روی تشکل های دانشجویی با احزاب و نیروهای سیاسی از یک سو مطلق نیست و از طرف دیگر در مقاطع مختلف متفاوت است در مجموع می توان گفت جنبش دانشجویی از دهه 1370 تا حدودی در جهت استقلال و خود فهمی و خودآگاهی گام برداشته است اما جنبش دانشجویی زمانی می تواند به صورت یک جنبش مستقل و نه دنباله رو عمل کند که:

1- جنبش دانشجویی و تشکل های آنها نهادینه شوند.

2- استقلال مالی داشته باشند چرا که وابستگی اقتصادی باعث وابستگی سیاسی هم خواهند شد.

3- در جهت نقد قدرت گام بردارد و جنبه روشنگری و انتقادی داشته باشد نه آنکه در به دنبال کسب و حفظ قدرت باشد.

4- احزاب و جامعه مدنی قوی باشد. با ضعف احزاب و جامعه مدنی، زمینه بای تأثیرگذرای برجنبش دانشجویی بیشتر فراهم می گردد جنبش دانشجویی بلندگوی احزاب و جناحها می شود و کارکرد حزبی پیدا می کند.

5- در جهت پی ریزی یک تئوری برای عمل گام بردارد. چرا که پیدا کردن مبنای تئوریک قوی جنبش دانشجویی را از وابستگی تئوریک به نیروهای سیاسی بی نیاز می سازد.

جنبش های دانشجویی و کودتای 28 مرداد

مؤثرترین قشر بر ایده ها و گرایشات دانشجویان، روشنفکران می باشند. به عبارت بهتر یکی از گروه هایی که همواره هدف گروه های روشنفکری قرار گرفته اند دانشجویان می باشند.

در دوران دهه 1320 روشنفکران خصائص رادیکال پیدا می کنند و مبارزات ضد استعماری اوج می گیرد. در این دهه به دلیل امکان فعالیت های باز سیاسی دانشجویان ایرانی به احزاب سیاسی و روشنفکران ملی و چپ (جبهه ملی و حزب توده) گرایش دارند.

پس از کودتای 28 مرداد به دلیل مدرنیسم آمرانه پهلوی، روشنفکران ایرانی به سوی فرهنگ ضد تجدد گام بر می دارند و در دهه 40 و 50 این مبارزات به اوج خود می رسد.

طیف ملی گرایان به دلیل مطرح شدن به عنوان ایدئولوژی رسمی شاهنشاهی و طیف چپ به دلیل اینکه تجلی فرهنگ ما دیگرایانه است، در میان دانشجویان و مردم مورد استقبال قرار نمی گیرد. در عوض گرایش دینی شدید در میان دانشجویان و نقش شریعتی در پل زدن بین دانشجویان و توده مردم، زمینه را برای افزایش نفوذ اندیشه های مذهبی فراهم می کند.

دوره پیش از انقلاب، جامعه روشنفکری ایران، تنها مانع برای تولیدات فکری و فرهنگی خود را دخالت دولت محدود بودن آزادی می دانستند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی جریان روشنفکری به طور دهه جانبه در روند انقلاب اسلامی وارد شد و به نوعی دهه 1360 ادامه همان گرایش های دهه 1350 است.

گرایش مسلط در آغاز انقلاب، اندیشه های شریعتی است. حتی بسیاری از روحانیون در این دوره تلاش می کنند اندیشه های خود را با وام گیری از زبان و مفاهیم ساخته و پرداخته شریعتی ارائه دهند. اما، پس از حدود دو سال، با تحکیم پایگاه روحانیت در ساختار قدرت سیاسی، اندیشه شریعتی به تدریج توسط روحانیت سنتی کنار زده می شود.

در این مقطع اندیشه رضا داوری که نشانه استمرار گفتمان رادیکالی انقلاب اسلامی است بازسازی مذهب سنتی را با خود به همراه دارد. در واقع اندیشه های داوری همزمان با عملیات وسیع اسلامی سازی در اوایل دهه 1360 آغاز می شود و بازتاب این اندیشه های اسلامی سازی در انقلاب فرهنگی و تعطیلی دو نیم سال دانشگاه ها به وضوح دیده می شود. دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز ادامه منطقی همان اندیشه هاست.

پایان جنگ و تغییرات ساختاری در سه عرصه بین المللی منطقه ای و داخلی باعث تجدید نظر و بازسازی دیدگاه ها و اندیشه ها گردد و در این مقطع شاهد ظهور نسل جدید با دیدگاه های نوین هستیم. در این دوران دیدگاه های دکتر سروش به بسیاری از مطالبات اجتماعی و سیاسی جوانان و دانشجویان پاسخ می دهد. تاکید ایشان بر عقلانیت، جامعه مدنی و گفتگو با غرب، نشانه های گست از گفتمان انقلاب اسلامی است.

فهرست مطالب

روشنفکران

روحانیون

جناحها و نیروهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی تا ۱۳۷۶

جناح چپ سنتی

جناح راست سنتی

جناح راست مدرن

جناح راست سنتی افراطی (رسا)

جناح چپ مدرن

جناح روشنفکر تلفیقی

پی نوشت ها

نسبت و ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی سالهای ۷۶-۱۳۵۷

۱- احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۵۹-۱۳۵۷ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی (وتشکلات آن)

۲- احزاب و نیرو های سیاسی سالهای ۶۲-۱۳۵۹ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی

۳-احزاب و نیرو های سیاسی سالهای ۶۸-۱۳۶۲ و ارتباط آنها با جنبش دانشجوی در این مقطع

۴- احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۷۶-۱۳۶۸ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی با پذیرش قطعنامه ۵۹۸

پی نوشت ها

نتیجه گری

منابع فارسی

مقالات

منابع انگلیسی