تحقیق تاریخچه سفر و جهانگردی در جهان

بررسی پیشینه پژوهش :

تاریخچه جهانگردی و تفسیرهای جامعه شناسی در مورد تغییر نیازهای مسافران در دوره های  مختلف یكی از مطمئن ترین منابع شناخت انگیزه های مسافرت در اعصار گوناگون است . به منظور درك محیط نوین جهانگردی و درك مسئله ها و چالش هایی كه پیش روی دست اندركاران این صنعت قرار دارد مروری گذرا بر روند تاریخی این صنعت از اهمیت خاصی برخوردار است .

عهد باستان :

مردم متعلق به تمدنهای ماقبل تاریخ با این انگیزه مسافرت می كردند كه بتوانند غذا به دست آورند، از خطر دوری جویند یا به مناطقی كه دارای آب و هوای مساعدتری است نقل مكان كنند . با افزایش مهارت و كسب فنون ، نیاز انسان به زندگی بدوی و خانه بدوشی كاهش یافت و در دوره های بعد انسان با انگیزه تجارت و تهاتر كالا مسافرت می كرد . درحالیكه امپراتوری های عهدباستان در قاره های آفریقا ، آسیا و خاورمیانه رشد می كردند ، ساختار زیربنایی ایجاب می كرد كه جاده سازی شود و راههای آبی بوجود آید و برای ساده تر شدن مسافرت وسایل نقلیه تهیه گردد . آغاز مسافرت های رسمی دولتی خود نتیجه مستقیم اقدامات حكام مناطق مختلف بود كه نمایندگان خود را به مكانهای دوردست اعزام می نمودند تا جنگ های قبیله ای را اداره كنند و از شهروندان مالیات بگیرند .

در دوره های حكومت خانواده های سلطنتی در مصر مسافرت بیشتر با قصد تجارت و تفریح انجام می گرفت و اینگونه مسافرت ها رونق زیادی یافت . در آن زمان دولتها اقدام به جاده سازی كردند و در نقاط مختلف علامتهایی نصب گردید كه نشان دهنده فاصله نقاط بود . یونانیان باستان در امر پیشبرد و توسعه مسافرت و جهانگردی در دو زمینه خاص فعالیتهای چشمگیری كردند . نخست با ضرب سكه و جایگزین كردن آن به جای كالا مشكل مسافران را در امر حمل كالا برای انجام معاملات حل كردند و دوم زبان یونانی در سراسر حوزه مدیترانه رواج یافت و ارتباطات به صورت راحت تری برقرار می شود . فردی به نام پوسانیاس كه اهل یونان بود درسال 170 میلادی كتابی به نام راهنمای یونان منتشركرد كه این كتاب مشتمل بر 10 جلد بود و مسافران را راهنمایی می كرد .

امپراطور روم زمانی كه به اوج خود رسید، مقامات دولتی و طبقه حاكم روزهای صلح و آرامش را در تفریح بسر می بردند و كسانی كه از امپراطوری روم باستان به خارج میرفتند به خرید كالا علاقه نشان می دادند. مسئله پنهان كردن كالاهای گمركی در آن زمان رواج یافت زیرا 25% واردات به عنوان عوارض گمركی ضبط می گردید .

تمدنهای آسیایی هم تاریخ بلند بالایی از سیاحت دارند كه نمونه های بارز آن وجود تفریحگاههایی در مناطق خوش آب و هوای چین و ژاپن در مناطق تابستانی می باشد .

قرون وسطی :

سده پنجم تا چهاردهم میلادی را قرون وسطی می نامند . در این دوره مسافرت و تجارت رونق خود را از دست داد زیرا جاده ها تقریبا از بین رفته و شرایط مسافرت بسیار مشكل و حتی خطرناك شده بود. در سده چهاردهم مسافرت به قصد زیارت به صورت یك پدیده انبوه درآمده بود و مسیحیان به بیت المقدس و روم مسافرت می كردند. مسئول كاروان در ازای مبلغ مشخصی كه دریافت می كرد همه هزینه های مربوط به رفت و برگشت را می پرداخت : كارت عبور ، غذا ، خوابگاه و استراحتگاه حیوان . برای حمل مسافران و رهایی از دیوان سالاری این اشخاص رشوه پرداخت می كردند . از مشهورترین جهانگردان می توان به ماركوپولو و سرجان مندویل اشاره كرد.[1]

رنسانس :

از سده چهارده تا هفده بیشتر مسافرتها با هدف كسب دانش و تجربه آموزی انجام می شد . اروپاییان در قرن 15 و 16 میلادی به اكتشاف دریایی مهمی دست یافتند و پس از عبور از مغرب و جنوب آفریقا سرانجام به جنوب شرقی آسیا راه یافتند . در انگلستان ملكه الیزابت اول برای تربیت نمایندگان خارجی برای گروهی از اشراف گذرنامه صادر می گرد و این افراد برای كسب دانش و تجربه های جدید معمولا به چین مسافرت می كردند . نجبا و اشراف زادگان فرانسوی نیز برای تكمیل تحصیلات و كسب تجربه اقدم به مسافرت می كردند و آنها را توریست می خواندند.[2]

انقلاب صنعتی :

انقلاب صنعتی كه از سال 1750 تا 1850 ادامه یافت پایه و اساس گردش های دسته جمعی را بوجود آورد . در این دوره كارگران ساده كشاورزی كه در مناطق روستایی وجود داشتند رهسپار شهرها و كارخانه های تولیدی شدند وهمین مسئله باعث تغییرات ژرف اقتصادی و اجتماعی شد . بروز انقلاب در امرحمل ونقل ابتدا در راههای آهن و كشتی های بخار اتفاق افتاد وسپس با ساخت اتومبیل ادامه یافت و در نهایت باعث استفاده جهانگردان از هواپیما و مسافرت به قاط دوردست دنیا شد  . این تحولات منجر به پیدایش اولین تشكیلات سازمان یافته جهانگردی شد . تدوین قوانین و مقررات در زمینه حق مرخصی برای كارمندان و از طرف دیگر بالارفتن سطح زندگی مردم وعلاقه مندی به بهبود وضع زندگی و كنجكاوی نسبت به وضع زندگی و پیشرفت سایر ملل كمك شایانی به توسعه جهانگردی نمود .

جهانگردی انبوه پیامد منطقی تغییرات كلیدی اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و تكنولوژیكی پس از جنگ جهانی دوم بود. مسافرت با جت در سال 1958 نقطه عطف سفرهای انبوه به شمار می رود. جهانگردی انبوه تا اواسط سالهای 1970 موضوع روز بود و از آن پس به تدریج جهانگردی نوین جایگزین آن شد . باید اذعان كرد كه جهانگردی انبوه یكباره ناپدید نمی شود و یا جهانگردی نوین كاملا جایگزین نمی شود، معهذا نرخ رشد جهانگردی نوین از این زمان از جهانگردی قدیم پیشی می گیرد.[3]

2-1-2- تاریخچه سفر و جهانگردی در ایران :

سفر و جهانگردی در ایران باستان :

هرچند كه گذشت زمان و هجوم اقوام بیگانه به ایران موجب از بین رفتن منابع غنی تمدن كهن پارسی گردیده لیكن از لابلای اوراق به جا مانده و گفته های اقوام همسایه اینطور استنباط می شود كه ایرانیان مردمانی بوده اند شاد زیست، آزاده، متمدن و اهل دانش اندوزی و تبادل فرهنگی. در دوران ایران باستان اندیشه های ایرانی در سراسرگیتی پراكنده بود و این عامل خود نشانی از سیروسفر دارد .

[1]  حسن مرسولند، تاریخچه سیر و سفر در ایران – مركز تحقیقات و مطالعات ایرانگردی و جهانگردی، 1376

[2]  رحمت الله منشی زاده ، جهانگردی ، انتشارات مسعی ، صفحه 16 و 17 .

[3] دكتر حمید ضرغام ، مدل برنامه ریزی استراتژیك جهانگردی ایران (پایان نامه دكتری) ، دانشگاه تهران ، 1376 ، صفحه 21.